Jumat, 28 September 2012

Ukara Tanduk lan Ukara Tanggap


·         Ukara tanggap yaiku tembung lingga kang oleh ater – ater tripurusa. Tembung tanggap uga diarani kalimat pasif. Cirine ukara tanggap yaiku:
Ø  Jejere dikenaki pagaweyan
Ø  Wasesane tembung tanggap lingga + tripurusa
Ø  lisane nindakake pagaweyan
·         Ukara tanduk, cirine yaiku:
Ø  Jejere nindakake pagaweyan
Ø  Wasesane tembung tanduk (lingga + anuswara)
Ø  Lesane dikenaki pagaweyan.
·         Tuladha Liyane:
1.    Samsul makani pitik (ukara tanduk)
2.    Susi nyaponi latar (ukara tanduk)
3.    Pitik di pakani Samsul ( ukara tanggap)
4.    Latar disaponi Susi (Ukara tanggap)

Rimbag Bawa "ma" lan Rimbag Bawa "na"


a.       Rimbag bawa “ma”
Yaiku tembung kang oleh seselan “um”
Tuladha :
·         Sandhing         + (um)   = sumandhing
·         Degan                                + (um)   = dumegan
·         Gantung           + (um)   = gumantung
b.      Rimbag tanggap “na”
Rimbag tanggap “na” yaiku tembung lingga oleh seselan “in”
·         Tulis                    + (in)     = Tinulis
·         Jupuk                 + (in)     = jinupuk
·         Jambak                              + (in)     = jinambak
Rimbag tanggap na iku kaerang dadi 3, yaiku:
1.      Rimbag tanggap na kriya wantah
Rimbag tanggap na kriya wantah yaiku tembung lingga kang oleh seselan “in” tanpa oleh panambang.
Tuladha :
·         Tulung                               + (in)     = tinulung
·         Sawang                             + (in)     = sinawang
·         Tuding                               + (in)     = tinuding
2.      Rimbag tanggap na ke – kriya
Yaiku tembung lingga kang oleh seselan “in” lan panambang “e” utawa “ake”.
Tuladha :
·         Tulis                    + (in)                     + (ake)                 = tinulisake
·         Sebar                 + (in)                     + (ake)                 = sinebarake
·         Jupuk                 + (in)                     + (ake)                 = jinupukake
3.      Rimbag tanggap na i – kriya
Yaiku tembung lingga kang oleh seselan “in” lan panambang “an”
Tuladha:
·         Payung                               + (in)                     + (an)                   = pinayungan
·         Gayuh                                + (in)                     + (an)                   = ginayungan
·         Sepuh                                + (in)                     + (an)                   = sinepuhan

Parikan


Parikan iku unen – unen kang kawengku paugeran gumathuk, yaiku:
1.      Kadadeyan saka rong gatra.
2.      Gatra sapisan minangka pencokan
3.      Gatra kapindho minangka wose/ isi.
4.      Nggunakake purwakanthi swara.
Tuladha :
1.      Parikan rong gatra pedhotan 4 wanda + 4 wanda.
·         Manuk glathik, dibubuti
Slendhang batik, manas ati.
·         Sore – sore, masuh klambi
Aja kowe, ra tak wehi
·         Ondhe – ondhe, ora legi
Gelung kondhe, merak ati.
2.      Parikan rong gatra pedotan : 4 wanda + 8 wanda
·         Kembang mawar, ganda arum ngambar –ambar
Ati binger, mung yen mentas nampa bayar
·         Wedang bubuk,kemriuk gulane remuk
Watak umuk, akeh wong kang ora rujuk
·         Kembang epring, calumpring tibane miring
Ngolang – ngaling, kepranan sing klambi kuning.
3.      Parikan kedadeyan 4 gatra
·         Elor mendhung, kidul mendhung
Aling – aling godhong jarak
Bapak nundhung, simbok nundhung
Aku dhewe murang sarak
·         Numpak kreta maca koran
Mudhun kreteg nyang warung sate
Aja percaya kertas lapuran
Deleng shisik kasunyatane.

Wangsalan


Yaiku unen – unen/ tetembung kaya cangkriman kang batangane wis dikandhakake nanging ora melok.
Tuladha :
1.     Mbalung Krambil, geleme mung ethok – ethokan.
a.    Cangkrimane                : mbalung krambil
b.    Tebusane                    : ethok – ethokan
c.    Batangane                   : bathok
2.    Aja nganak bebek, mung wira – wiri bae.
a.    Cangkrimane               : nganak bebek
b.    Tebusane                   : wira wiri
c.    Batangane                   : meri
3.    Ora ketang klambi cekak, utang selak dak lakoni.
a.    Cangkrimane                : klambi cekak
b.    Tebusane                    : ulang
c.    Batangane                   : kotang