PURWAKANTHI
Tembung purwa
ateges ngarep, wiwitan. Tembung kanthi ateges gandheng. Dadi purwakanthi ateges
gandhenge swara mburi karo swara kang wis kacetha ing ngarep. Purwakanthi kagolong
dadi 3 werna :
1.
Purwakanthi swara
Tinemu rujuking
swara/ vokal antarane swara siji lan sijine.
Tuladha:
a. Sing sapa kepengin luhur, kudu jujur.
b. Ora susah eman, mundhak ora kedhuman.
c.
Gemi satiti
ngati – ati.
d. Ora uwur ora sembur.
e. Yen kepengin kajen, aja dahwen, panasten, lan
open.
2. Purwakanthi sastra.
Tinemu rujuking
sastrane konsonane.
Tuladha:
a. Pak Kreta tuku kretu liwat kreteg Kretasana.
b. Kala kula kelas kalih kalung kula kolang kaling.
c.
Tindak tanduke
sarwa ririh angarah – arah.
d. Watak wantune wanita tama, tata, titi, tlaten,
tunemen.
e. Watak gumedhe agawe roganing angga.
3. Purwakanthi Lumaksita/ basa
Tembung lumaksita
ateges lumaku, tembung – tembunge/ ukarane mburi runtut karo tembung – tembung ngarepe.
Runtute tembung ora mesthi satembung wutuh kadhang kala mung saperangan utawa
sawandha bae.
Tuladha:
a. Amrin bisa, bisa maca, maca sastra, sastra jawa.
b. Tanggal siji jiman tholo, lobak lopis, pista
raja, raja bagus.
c.
Bayem arda,
ardane ngrasuk busana.
d. Carang wreksa, wreksa wilis tanpa patra.